Türkiye otomotiv sektörü enteresan yıllarından birin yaşıyor. Oysa 2018’e yine 1 milyona yakın pazar tahminleri ile girilmişti. 2017’de artırılan vergi dilimleri, yüksek enflasyon beklentisi, düşen güven endeksi gibi detaylar atlanıyor muydu. Ama yine de temkinli bir 950 bin etrafında dönen pazar dile getiriliyordu. ÖTV KDV indiriminin etkileri olumlu.
Ta ki mayıs ayı sonunda yaşanan döviz kurundaki sıçramaya kadar. Artış etkisini haziran satışlarında göstermeye başladı. Temmuz ağustos derken, eylülde ilk büyük ve etkili sarsıntı gerçekleşti. Ardından ekim ayı ve büyük çakılış. Zaten bunun hissedilmesi ile 31 Ekim tarihinde ÖTV ve KDV indirimleri ile otomotive destek açıklandı.
Eylül ve ekim aylarında yaşanan büyük daralmaların etkisiyle yıl sonu tahminleri 600 bin adetlere gerileyiverdi. Ekim ayı bayındaki Paris Otomobil Fuarı sırasında görüştüğümüz şirket üst yöneticileri Türkiye pazarı için 600 bini dile getirirken, 2019 için ilk tahminler de oldukça kötümser olmaya başlamıştı.
250 bin adetleri dile getiren de vardı, 2018 benzeri 600 bin adetleri söyleyen de.
Ekim sonunda devreye giren teşvikler pazarı etkiledi. “Adeta boş duran showroomlara müşteriler akın etti” diyor yöneticiler.
İstenen modeli 1 haftada teslim ediyor
Geçtiğimiz hafta Fiat Türkiye Marka Direktörü Altan Aytaç ve Pazarlama Direktörü Özgür Süslü ile konuştuk. Egea’nın yeni Mirror versiyonu için yapılan lansmanda buluştuğum iki deneyimli yönetici, iki aylık pazar için 150 bin adeti dile getirdiler.
İki ayın ağırlıklı satışları için yılın son ayını işaret eden Altan Aytaç, “Kasım ayında pazarın vergi indirimi öncesi öngörülerimizden yaklaşık yüzde 50 fazla gerçekleşeceğini düşünüyoruz. Adet olarak ise kasımda pazarın tahminen 60 bin adeti geçeceğini söyleyebiliriz. Fiat markası olarak yerli üretici olmamızın büyük avantajını yaşıyoruz. Satışlarımızın yüzde 93’ünü Bursa’da ürettiğimiz araçlar oluşturuyor. Talep edilen veya sipariş verilen bir modeli 1 hafta içinde teslim edebilecek pozisyondayız. Bu sayede yerli üretimin avantajını yakalıyoruz. Ekim ayında üretimi kısan kararlarımızı hemen üretime çevirdik.” dedi.
Özgür Süslü de, günlük 1800 adetlik üretim yapan TOFAŞ’ın, ÖTV ve KDV indirimleri sayesinde kasım ayında üretime ara vermediğine işaret etti. Fiat olarak iki ayda teşvikler olmasa 60 bin civarında bir rakama ulaşabileceklerini şimdi teşviklerle birlikte bu rakamın 70 binlere yöneleceği öngörüsünü dile getirdi. ÖTV ve KDV teşviği sayesinde maliyenin de daha çok vergi geliri ettiğine değinen Süslü, “ÖTV ve KDV düzenlemesi hem istihdamı korudu, hem maliyenin gelirini artırdı hem de otomotivin moralini ve enerjisini yükseltti” dedi.
Fiat 2018 Ocak-ekim satışları
Yıla 2017 yılının benzeri 110 bin civarında satış hedefiyle giren Fait satışları 10 ayda 52.200 adet olarak gerçekleşti. Satışlarının büyük bölümü perakende olarak gerçekleştirdi. TOFAŞ ekim ayında fabrikayı 9 gün kapattıran gerilemeden payını almıştı. Pazar payını yüzde 11 olarak koruyan ama adet bazında geri düyen şirket, bu satışlarının 30 bin adete yakın kısmını otomobil, 22.500 adetlik kısmını ise hafif ticari araçlardan elde etmişti.
Zaten 10 ayda Türkiye’de satılan araçların 106 bin adeti hafif ticari olmuştu ki neredeyse 5-6 hafif ticarinin biri Fiat logosu taşıyor diyebiliriz.
Yine 379 bin adetlerde gerçekleşen 10 aylık otomobil satışlarında 30 bin adetle yüzde 10’u yakalıyordu Fiat. Yani sorun iç pazardaki düşüşten kaynaklanıyordu. Toplam pazardaki düşüş yüzde 31 gibi büyük bir rakama ulaşmıştı.
ÖTV ve KDV desteği showroomları doldurdu
Hükümetin satışlarındaki büyük kan kaybını görerek, vergilerde indirime gitmesi işleri canlandırdı. Showroomlar yeniden doldu ama sorun bitmiyordu. Bu kez de finansman sorunu vardı. Aylık tüketici faizlerinde yüzde 3’ler görülüyordu. Nakiti olan da yüzde 25-26 arasındaki mevduat faizini değerlendiriyordu. 1 milyon liraya 25 bin lira faiz elde edenler tüketimi pek düşünmüyordu.
Eylül ve ekimi unutturdu
Altan Aytaç, ÖTV ve KDV desteklerinin gelmesinin sektöre moral ve enerji verdiğine dikkat çekerek, şunları söyledi: “Eylül ve kim aylarında yaşadıklarımızı unutturdu. İki ayda 150 bin adetlik satışlarla birlikte bu yıl 630 bin adet civarında bir iç pazar kapanışı gerçekleşir” görüşüne ulaştıklarını dile getirdi.
Peki ÖTV ve KDV desteği gelmese ne olurdu değimizde ise 550-560 bin adetleri dile getirdi. Bu da 2017 yılına göre neredeyse yüzde 50’lik bir düşüş anlamına geliyordu ki oldukça düşündürücü bir trende işaret ediyor.
Gerçi 630 bin adetler de önemli bir küçülmenin ifadesi ama kötünün iyisi denebilir. Belki de otomotive “ölümü gösterip, sıtmaya razı ettiler” sözünü dile getirebiliriz.
Yeni döneme ilişkin görüşmelerimden birini de Peugeot Türkiye Pazarlama Direktörü Mehmet Akın ile gerçekleştirdim. Aknı, ÖTV ve KDV desteklerinin hem kendilerine hem de müşteriye iyi geldiğini söyledi ve iki ay için 150 bin adetleri dile getirdi.
Sektör yöneticilerine göre otomobil veya hafif ticari araç almayı düşünenler bu iki ay içinde kararlarını versinler. Hazır döviz de 8-9 TL’lerden 5-6 TL’lere gerilemişken, avantajlı fiyatlarla satılan modellere baksınlar. Bu fırsat bu fiyatlar bir daha gelmeyebilir.
