Çin’in elektrikli araçlardaki küresel atağı ortalığı gün geçtikçe daha çok karıştırıyor. Son hamle ABD’den geldi. ABD Başkanı Biden, Enflasyonu Önleme Yasası’nı kullanarak, içlerinde elektrikli otomobillerin de olduğu bazı Çin mam vergiyi yüzde 25’den yüzde 100’e çıkardı.
Dünya Ticaret Örgütü’nün henüz izleyici olduğu bu aşamada artık ekonomik milliyetçilik rüzgarları esiyor. ABD Çinlilerin önce sat-pazar oluştur-sonra yatırım diye özetlenebilecek stratejisini hızlandırmaya çalışıyor. Ya şimdi gel yatırım yap… İstersen yerli şirketlerimizle ortaklıkları da teşvik ederiz. ama haydi hızlan deniyor.
ABD’de 2023 yılında 1 milyon EV satıldı, Avrupa’da 1.3 milyon EV satıldı. Satışlar 2021’e göre 3’e katlandı. Her ne kadar bu yıl ilk çeyrekte düşüş trendi yaşansa da Çinliler kapıdaki düşman pozisyonunda. EV satışlarının artışında devlet teşvikleri, emisyon azaltıcı yasal hedefler, popüler yeni modeller, şarj altyapısındaki iyileşmeler ve fiyat etkili oluyor.
Öte yandan Çinliler daha işin başında. Ülkelerini neredeyse tamamen EV pazarına dönüştürürlerken, (2023 4. çeyrekte 2 milyon EV satıldı) usul usul Avrupa ve ABD’ye sokuluyorlar. En geçerli veri 2023 yılından: Çin Otomobil Üreticileri Birliği 2023’de ABD’ye 75 bin adetin altında EV ihraç edildiğini, bu nedenle artan vergilerin çok etkili olmayacağını iddia ediyorlar.
Türkiye de 29 Aralık 2023’den bu yana Çin’den EV gelişini durdurdu. Satılanlar stoklardakiler.
Morgan Stanley analistleri konuyu karar öncesi yakaladılar ve ekonomik milliyetçilik yönündeki görüşlerini paylaştılar.
Çinlilerin avantajları, fiyat, teknoloji ve malzeme kalitesinde yakaladıkları rekabet etmesi neredeyse imkansız olan seviye. Daha uzun menzil, daha hızlı şarj, daha ince pil vb. Bu sayede EV’lerin fiyatları 50-100 binlerden 20-30 bin dolarlar trendine yöneldi. EV’ler zengin otomobili olmaktan çıkıp, orta kesimin alabileceği fiyatlara geriliyor.
Çinli markaların sorunları ise satış sonrası hizmetlerde satış kadar hızlı olamamaları.
Çinliler, araç üretiminde tedarikçi kanallarda devrim yaptılar. Bir çok büyük Çinli EV üretcisi eski usul dikey üretime geçti. Binlerce tedarikçiden sağlanan yedek parçalar 15’li rakamlara indirenler var. Bu da maliyetlerin kontrolünü kolaylaştırıyor ve fiyat rekabetinde Batılı ve Japon rakiplere karşı ellerini güçlendiriyor.
Meksika problemi
ABD için bir diğer mesele Meksika problemi. ABD’nin en büyük otomotiv ithalatçısı olan Meksika, Çin’in de en büyük 2’ci EV ithalatçısı. ABD, Meksika’dan gelebilecek elektrikli atağa karşı ne yapacak?
Avrupa’da durum biraz farklı
Çinliler Avrupa’yı da radarlarına aldı. Ama AB henüz rakamlara dökmemiş olsa da gümrük kalkanlarını hemen kaldırabilir. Avrupalı büyük oto devleri Çin engellemesine karşı çıkıyorlar çünkü kendileri de orada ciddi üretim ve pazar payına sahipler. Eşit rekabeti savunuyorlar. Çinliler de Avrupa’da biraz hızlandı. Türkiye hep radarlarında silik bir yeşil nokta olsa da Macarştan BYD’nin, İspanya ise Chery’nin Avrupa fabrika durakları oldu. Böylece duvarın içine sızıldı.
Ekonomik milliyetçilik sadece otomotivi değil, pek çok ürünü kapsama alanına alıyor. Ne olacağını gözlemeye devam edeceğiz.
